[MARI] Eesti-mari sõnaraamat

armastama <armasta[ma armasta[da armasta[b armasta[tud 27 v>
йӧраташ <-ем>
lapsi armastama йоча-влакым йӧраташ
oma emakeelt armastama шке шочмо йылмым йӧраташ
muusikat armastama музыкым йӧраташ
vaikust armastama тымыкым йӧраташ
korda armastama арулыкым йӧраташ
nad armastavad teineteist kirglikult нуно икте-весыштым аярын йӧратат
ma armastan sind мый тыйым йӧратем
lapsed armastavad magusat йоча-влак шерым йӧратат
mänd armastab liivast maad пӱнчӧ ошман мландым йӧрата
armastan laulda ja tantsida мураш да кушташ йӧратем
hellalt armastav ema йывыжан йӧратыше ава
meie armastatud õpetaja мемнан йӧратыме туныктышо

karjuma <k'arju[ma k'arju[da karju[b karju[tud 28 v> кычкыраш <-ем>; (lõugama) варгыжаш <-ам>, караш <-ем>; (täiest kõrist) лоргаш <-ем>
hirmu pärast karjuma лӱдмӧ дене кычкыраш
südantlõhestavalt karjuma шӱм-чоным пудыратыше кычкырмаш
kõigest väest karjuma уло йӱкын кычкыраш
häält ära karjuma кычкырме дечын оралген пыташ
karjus suure häälega appi тудо уло йӱкын полышым кычкырен
karju või appi piltl кеч караулым кычкыре
poiss pistis karjuma рвезе кычкыраш тӱҥале
ära karju nii kõvasti тыге чот ит кычкыре
ära karju mu peale мыйын ӱмбак ит кычкыре
kajakad karjuvad mere kohal чарлан-влак теҥыз ӱмбалне кычкыреныт
lehm karjus laudas ушкал вӱташте кычкырен
mehed karjusid laulda пӧръеҥ-влак мурым кычкыреныт
{kelle} käed karjuvad töö järele piltl кӧн кидше паша деч посна лӱгышта
karjuv laps кычкырыше йоча

kõrgelt <k'õrgelt adv> vt ka kõrgel, kõrgele кӱшыч, кӱкшӧ
päike käib juba kõrgemalt кече каватӱр деч кӱшкӧ нӧлталалтеш
kõrgelt näeb kaugele кӱшыч умбаке коеш
kuulid lendasid meist kõrgelt üle пуля-влак мемнан ӱмбалне кӱшнӧ шӱшкен эртеныт
kõrgelt haritud mees кӱкшӧ шинчымашан пӧръеҥ
teda kui tublit töömeest hinnatakse kõrgelt тудым сай пашаеҥ семын кӱкшын аклат
ma ei saa nii kõrgelt laulda мый тыге кӱкшын мурен ом керт

laul <l'aul laulu l'aulu l'aulu, l'aulu[de l'aulu[sid_&_l'aul/e 22 s>
1. (laulmine) мурымаш, муро
kõlav laul йоҥгалтше мурымаш
mitmehäälne laul шуко йӱкан мурымаш, шуко йӱкан муро
koorilaul хор дене мурымаш
linnulaul кайык муро
soololaul шке мурымаш, сольный мурымаш
ööbikulaul, ööbiku laul шӱшпыкын мурымыжо
kilgi laul шудышырчыкын мурыжо
tuule laul piltl мардежын муро
lainete laul piltl вӱд толкын муро
pulmaliste laul сӱан уна-влакын мурымышт
armastab laulu тудо мураш йӧрата
tuju oli nii hea, et laul kippus peale v suhu кумыл тугай сай, мурымо веле шуэш
külalised alustasid laulu v võtsid laulu üles уна-влак мурым шуялтен колтышт
õpib muusikakoolis laulu тудо музыкальный школышто пенийым тунемеш
2. (lauldav pala) муро
rahvalikud laulud калык муро
vaimulikud laulud духовный муро
meremeeste laulud моряк-влакын мурышт
koorilaul хор муро
marsilaul походысо муро
massilaul массовый муро
matuselaul еҥым тойымо муро
pulmalaul сӱан муро
rahvalaul калык муро
soololaul сольный муро
tantsulaul куштымаш муро
tavandilaul йӱлам эртарыме муро
laulu sõnad ja viis мурым семже да мутшо
laul refrään мурын припевше
komponeerib laule муро-влакым воза
kontsert Mart Saare lauludest Март Саарын мурыжо-влак концерт
3. kirj (luuletus, eepilise luuleteose osa, lugu) чапмуро, муро
Juhan Liivi laulud Юхан Лиивын мурыжо-влак
eepos koosneb 20 laulust эпос 20 муро гыч шога
4. hlv (jutt, joru) муро
ikka vana laul: keegi ei viitsi midagi teha эре саде мурак: нигӧн нимом ыштымыже ок шу
püüab võimumeestega ühte laulu laulda тудо начальствын мурыжым мураш тӧча

laulma <l'aul[ma l'aul[da laula[b l'aul[dud, l'aul[is l'aul[ge 33 v>
1. (inimeste, lindude kohta) мураш <-ем>
serenaadi laulma серенадым мураш
tenorit laul тенорым мураш
laulab soolot солом мура
laulab ansamblis ансамбльыште мура
käib poistekooris laulmas рвезе-влак хорышто мура
laulab klaveri saatel пианино аккомпанемент почеш мура
laulab kitarri saatel гитаре аккомпанемент почеш мура
laulab orkestriga оркестр почеш мура
laulab noodist ното-влак почеш мура
ümiseb midagi laulda ала-мом (шке семынже) мура
rõkatab laulda уло йӱкын мура
laulab heleda häälega йоҥгалтше йӱк дене мура
sa laulad vaikselt v tasa тый шыпын мурет
ööbik laulab шӱшпык мура
kilk laulab ahju taga коҥга шеҥгелне шудышырчык мура
saed laulavad piltl пила-влак мурат
meri laulab piltl теҥыз мура
süda laulab õnnest piltl шӱм-чон куан дечын мура
laulvad liivad piltl мурышо ошма
2. (luules ülistama) чап мурым мураш <-ем>
Koidula laulab isamaast Койдула шочмо мландыжлан чапмурым мура
3. hlv (rääkima) чогаш <-ем>, витняш <-ем>, витнызыналаш <-ем>
laulab kõik ülemustele ette чылажымат начальствылан чога
laulab järele, mis suured saksad ütlevad мом кӱшыл тӧра-влак ойлат, пырля мура
nüüd sa laulad juba teist laulu кызыт тый ынде вес мурым мурет

meeleolu <+olu olu olu 'ollu, olu[de olu[sid 17 s>
1. (emotsionaalne seisund) кумыл
hea meeleolu сай кумыл, весела кумыл
halb meeleolu волышо кумыл
masendav meeleolu пызырген толшо кумыл
depressioonimeeleolu шӱлыкан кумыл
pühademeeleolu пайрем кумыл
töömeeleolu паша кумыл
kõrgendatud meeleolus seltskond нӧлталалтше кумылан кашак
ta on reipas meeleolus тудо сай кумылан лийын
meeleolu tõuseb кумыл нӧлталалтеш
meeleolu langes кумыл волен
meeleolu paranes кумыл саештын, кумылжо нӧлталте
pole meeleolu laulda мураш кумыл уке
palju sõltub meeleolust шукыжо кумыл деч шога
2. (hrl pl) (meelestatus) таранымаш, кумылаҥмаш
sõjavastased meeleolud сар вашиареш таранымаш
3. (kirjandus- v kunstiteose tundelaad) кумыл
teoses valitseb lüüriline meeleolu возымаште лирика кумыл озалана

müristama <mürista[ma mürista[da mürista[b mürista[tud 27 v>
1. (mürisema panema, mürisevalt kõlama panema) сургаш <-ем>, сургалташ <-ем>, кӱдыртылаш <-ам>, кӱдырташ <-ем>, кӱлдыртаташ <-ем>, мӱгырыкташ <-ем>
poisid müristavad mootorratastega рвезе-влак мотоциклышт дене тототлат
põllul müristab traktor пасушто трактор мӱгыра
eile müristas ja lõi välku этеҥгече кӱдырчӧ сургалтын да волгенче йолген
orkester müristas marssi маршым шоктымо годым, оркестр кӱдыртен
mehed müristasid laulda пӧръеҥ-влак мурым кӱдыртен муреныт
välja! müristas ta raevukalt теве! тудо шыдын мӱгырен
2. ([tööd] rassima) чот пашам ышташ
müristab maja ehitada пӧртым чот чоҥа