?! Küsitud kujul või valitud artikli osast otsitut ei leitud, kasutan laiendatud otsingut.
Leitud 4 artiklit
hing, hinge 'akende-uste kinnitusosa' < kasks henge 'Hänge'
- Esmamaining: Göseken 1660
- Vana kirjakeel: (Gutslaff 1648: 218) Wango 'Henge'; (Göseken 1660: 287) hingit 'Hengen an einer Thür'; (Vestring 1720-1730: 268) Ukse Ingid 'Die Thür Hengen'; (Helle 1732: 172) saggarad 'Hölzerne Hängen'; (Helle 1732: 196) ukse ingid 'die Hengen'; (Hupel 1780: 154, 529) henke d. 'die Thürhenge'; ing, -e r. 'die eiserne Thürhenge'; (Hupel 1818: 43) ing, -i ~ -e r. 'eiserne Thürhenge'
- Murded: ing '(ukse, akna) kinnitusosa' eP; (h)in´g V; `(h)inged R; eng Pä; enge M; en´ge T (EMS I: 1001)
- Eesti leksikonid: Wiedemann 1869: 136 hiṅg, hiṅṅi, hiṅṅe 'Hänge, Thürhänge'; tǖri hiṅṅid 'die Ringe, in welchen das Steuer mit seinen Haken hängt'; Wiedemann 1893: 124 hiṅg, hiṅṅi, hiṅṅe 'Hänge, Thürhänge'; tǖri hiṅṅid 'die Ringe, in welchen das Steuer mit seinen Haken hängt'; ÕS 1980: 161 hing '(näit. uksel)';
- Saksa leksikonid: MND HW II: 1 henge (meist Pl.) 'Aufhänger, eiserne Öse, Haken, Türangel, Henkel'; henk 'Aufhänger, Öse'
- Käsitlused: < kasks henge (henk) 'Hänge' (EEW 1982: 356); < kasks henge (Raun 1982: 13; Liin 1964: 52; EES 2012: 76; EKS 2019)
- Läti keel: lt eņ̃ģe [1638 Enghes] Hänge < mnd. henge (Sehwers 1918: 87, 147); lt eņ̃ģe, eņģis Türhänge < nd. häng, hänge 'der Haken, worin die Tür hängt, Türangel' (Sehwers 1953: 32);
- Sugulaskeeled: lv eŋ̄G Angel (der Tür) < kasks henge (Kettunen 1938: 46); lv eng hing (kinnitusosa); eņģe (LELS 2012: 59)
ring, ringi 'ring, sõõr' < kasks rink 'Ring'
- Esmamaining: Laulo-Ramat 1721
- Vana kirjakeel: (Gutslaff 1648: 232) Sörmuß /e 'Ring'; (Göseken 1660: 295) Röngas 'Ring'; (Laulo-Ramat 1727) •Pat! Oh, kuida olled sinna Raskem koorm kui kiwwiring!; (Hupel 1780: 257) ring, -i r. 'der Kreis'; (Hupel 1818: 206) ring od. rink, -i od. -o r. 'Kreis, Zirkel'; (Lunin 1853: 159) ring r. 'кругло'
- Murded: ring, `ringi R; ring, ringi S(rink, ringi Mus Kaa Muh); rink (ring), ringi L; ring, ringi Ris Juu JMd Koe Kad Iis Ksi Lai Plt KJn SJn M TLä San Krl Rõu Vas Lei (EKI MK)
- Eesti leksikonid: Wiedemann 1869: 1057 riṅk, riṅgi 'Ring, Kreis'; Wiedemann 1893: 958 riṅk, riṅgi (riṅg) 'Ring, Kreis'; ÕS 1980: 592 ring;
- Saksa leksikonid: Lübben 1888; Schiller-Lübben rink 'Ring; Kreis'; MND HW II: 2 rinc, Pl. ringe 'Reif, Ring; geflochtener oder gebundener Ring; Kreis'
- Käsitlused: < kasks... ~ sks... ~ ? rts... (EEW 1982: 2493); < sks Ring (SKES: 801; Raun 1982: 143); < asks rink 'ring, sõõr' (EES 2012: 429)
- Läti keel: lt riņ̃ķis Kreis, Umkreis, Umweg, Ring < mnd. rink 'Ring; Kreis, Umkreis, Umfang' (Sehwers 1918: 24, 157; Sehwers 1953: 101); riņķis Ring; Pfortenring; Kreis, Umkreis < mnd. rink 'Ring, z.B. Fingerring, Türring; Kreis, Umkreis, Umfang' (Jordan 1995: 85);
- Sugulaskeeled: sm rinki [1625 rinkimuuri 'ympärysmuuri'] 'ympyrä, kehä, (piiri)tanssi; vanne / Kreis, Ringelreigen; Felge' < rts ring 'piiri, kehä; rengas; sormus' (SSA 3: 79; SKES: 801-802); is rinki piiri; krj rinki kehä, piiri(tanssi) < sm (SSA 3: 79); lv riŋ̄`k Ring, Kreis < kasks rink (Kettunen 1938: 338); rink ring, sõõr; aplis, riņķis (LELS 2012: 269)
vang, vangi 'vangistatu, vahialune' < kasks vangene 'Gefangene'
- Esmamaining: Müller 1600-1606
- Vana kirjakeel: (Müller 1600-1606: 398) üx waine Wangk; ollet nedt Iacobe Wangkit erra|pæstnuth; (Müller 1600/2007: 212) tæma væe kaas wangkix wotnut (03.01.1602); (Müller 1600/2007: 484) errapæstma ne Wangkit (09.09.1604); (Stahl HHb I 1632: Hiij) ke ilma ∫üdt Wangis ommat 'die ohn jhr ver∫chulden Gefangen ∫ein'; (Stahl HHb III 1638: 39) ninck tachti∫ münd wangix wotta 'vnd wolte mich greiffen'; (Rossihnius 1632: 413) Sehl pöhal enge piddi se mah|sundia se kombe perrast selle raghwalle ütte wangi wallale andma; (Stahl HHb II 1637: 36) piddis meid omma ricku ∫iddes wangis 'hielt vns in ∫eim Reich gefangen'; (Stahl HHb II 1637: 85) Se Kurratiwangk minna ollin 'Dem Teuffel ich gefangen lag'; (Stahl 1637: 54) wangk, wangki∫t 'Gefang'; wangkix wotma 'Gefangen nehmen'; (Stahl HHb III 1638: 151) Minna ollen wangk olnut 'Ich bin gefangen gewe∫en'; (Stahl LS II 1649: 516) ninck ∫e Wangki wangkix wotnut 'vnd ha∫t das Gefängniß gefangen'; (Gutslaff 1648: 215) Wangis 'Gefangen'; (Gutslaff 1647-1657: 55) omma welli olli wangis errawihtut; (Gutslaff 1647-1657: 135) kui ollessit nemmat möhka kah wangis sahnut; (Göseken 1660: 698) wangk 'Gefangen, Gefangener'; wangki kodda 'und der gefangenen haus'; wangix wotma 'Gefangen nehmen'; wangitohrn 'Kercker'; (Hornung 1693: 23) Wang 'ein Gefangener'; (Vestring 1720-1730: 281) Wang, -gi 'Ein Gefangener'; (Helle 1732: 203) wang 'der Gefangene'; wangi-torn 'das Gefängnis'; wangus 'die Gefangenschaft'; (Piibel 1739) Juda kunningas Jojakin olli wangi widud; heitis temma neid keigekindlama wangitorni; (Hupel 1780: 306) wang, -i r., d. 'ein Gefangener'; (Hupel 1818: 276) wang, -i r. d. 'gefangen; ein Gefangener'; (Lunin 1853: 222) wang, -i r. d. 'узникъ, пленный'; wangitu r. d. 'пленный, заточенный'
- Murded: vang, `vaŋŋi R; vang, vangi (-ŋŋ-) eP; van´g, vangi eL (EKI MK)
- Eesti leksikonid: Wiedemann 1869: 1445 waṅg, waṅṅi 'Gefangenschaft, concr. Gefangener'; Wiedemann 1893: 1306 waṅg, waṅṅi 'Gefangenschaft, concr. Gefangener'; ÕS 1980: 773 vang;
- Saksa leksikonid: Lübben 1888 vangene 'der Gefangene'; Schiller-Lübben vangen 'gefangen, der Gefangene'; MND HW I vangen(e), gevangen(e) 'Gefangener, Kriegsgefangener, Gerichtsgefangener'
- Käsitlused: < sks gefangene ~ kasks vangen (EEW 1982: 3705-3706); < kasks vangene (Raun 1982: 197); < kasks vangen 'gefangen; der Gefangene' (Ariste 1963: 108; Liin 1964: 45; EES 2012: 590); < kasks vangen 'Arrestant' ~ rts fånge, fange, vrd mrts fange, fonge (Raag 1987: 339)
- Läti keel: lt *vañguõt gefangennehmen < mnd. vangen (Sehwers 1918: 164); lt pangãt gefangen nehmen < dt. fangen (Sehwers 1953: 85); lt vaņģôt gefangen nehmen < nd. fangen (Sehwers 1953: 151); lt van´g´inieks der Gefangene (Kettunen 1938: 470);
- Sugulaskeeled: sm vanki [Agr fangi] Gefangene(r); is vanki vankeus; krj vanki vanki; ee vang; lv vaŋ´gli vanki; lv vaŋ´g vankila; vankeus < mrts faŋge 'vanki' (SSA 3: 405); lv vaŋ́̄ɢ Gefängnis, Gefangenschaft < germ (Kettunen 1938: 470); vaŋ̄´gli, vaŋ̄gnik̆kà der Gefangene (Kettunen 1938: 470); lv vaņgnikā vang; gūsteknis, ieslodzītais (LELS 2012: 354)
vinn, vinna 'vinnastusseade, pöör' < kasks winde 'Winde'
- Esmamaining: Göseken 1660
- Vana kirjakeel: (Göseken 1660: 713) winne (tõstmisriist) 'Schraube / winde (trochlea)'; winne (tööriist vilja tõstmiseks) 'Winde / Kornwinde (sucula)'; (Hupel 1780: 313) win, -na oder -ni 'eine Winde (etwas aufzuwinden)'; (Hupel 1818: 287) win, -na od. -ni r. d. 'Winde (etwas aufzuwinden); Brunnenschwengel'; (Lunin 1853: 230) win r. d. 'воротъ, блокъ; оцепъ, курокъ'
- Murded: vinn, `vinna R; vinn, vinna eP(vind, vinna Var Mih); vinn, vinna M Ran; vin´n, vin´ni San V(võnd, võnnu Lei) (EKI MK)
- Eesti leksikonid: Wiedemann 1869: 1510, 1511 wind, winna '= winn'; winn, winna; win´n´, win´n´i 'Instrument zum Spannen oder Aufheben, Winde, Brunnenbalken, Block (auf Schiffen)'; Wiedemann 1893: 1364 winn, winna; win´n´, win´n´i (wind) 'Instrument zum Spannen oder Aufheben, Winde, Brunnenbalken, Block (auf Schiffen)'; Wiedemann 1869: 1512 winne, winde (G) 'Schraube'; Wiedemann 1893: 1365 winne, winde (G) 'Schraube'; ÕS 1980: 794 vinn, vinna;
- Saksa leksikonid: Lübben 1888; Schiller-Lübben winde 'Winde'
- Käsitlused: < kasks winde (EEW 1982: 3865; EES 2012: 608); < asks winn, winne 'Winde, Block (auf Schiffen)' (GMust 1948: 45); < kasks winde 'Winde, Block (auf Schiffen)' (GMust 1948: 96)
- Läti keel: lt vinda Winde; Tau an der Fähre; Drahtseil < mnd. winde 'Winde' (Sehwers 1918: 164; Jordan 1995: 110); lt vinda, vinde Winde; das Tau an der Fähre; Brunnenschwengel und Strick < mnd. winde 'ein Werkzeug zum Winden' (Sehwers 1953: 158);
- Sugulaskeeled: sm vintti [1648] kaivon vipulaite; kelain / Brunnenschwengel; (Zugnetz)winde < rts vind, vinda 'kaivon vipu; nuottaveneen kela'; lv vīnda vintturi; kaivonvintti < lt vinda, vind (‹ sks) (SSA 3: 454); lv vīnda Winde, Hebel < kasks winde (Kettunen 1938: 493); lv vīnda vinn; vinda (LELS 2012: 366)
- Vt vinnama