?! Küsitud kujul või valitud artikli osast otsitut ei leitud, kasutan laiendatud otsingut.
Leitud 3 artiklit
praak, praagi 'kõlbmatu toode' < kasks brak 'Brack', kasks wrak 'beschädigt, untauglich'
- Esmamaining: Helle 1732
- Vana kirjakeel: (Helle 1732: 308) praakhone 'die Wracke'; (Hupel 1780: 247) praakhone r. 'die Wrake, Wrakhaus'; (Hupel 1818: 191) praak od. praag, -a od. -i r. d. 'Branteweinsspülicht; lf. Braak od. Brake'; (Lunin 1853: 147) praak, praag r. d. 'брага; бракъ'
- Murded: praak, `praagi 'kõlbmatu asi' R; praak, praagi Jäm Phl Mär HMd Koe ViK Iis Kod Plt Rõn Har; raak, raagi Tor Trv (EKI MK; EMS VII: 718); prakk, praki '(miski) kõlbmatu, kehv, ebakvaliteetne' Sa sporL KJn SJn; prakk, pragi Kuu; prak´k, praki Kod Lai Hel sporT V; rakk, raki Kär Muh Tor; rak´k, raki Saa sporM (EMS VII: 731)
- Eesti leksikonid: Wiedemann 1869: 963 prāk, prāga, prāgi 'Brake, Schlempe'; prāgane, prāgaze, prāgatse 'voll Brake'; Wiedemann 1893: 873 prāk, prāga, prāgi (prāg, rāk) 'Brake, Schlempe'; prāgane, prāgaze, prāgatse 'voll Brake'; EÕS 1930: 819 praak 'kõlbmatu asi (Brack, Ausschuss)'; ÕS 1980: 532 praak 'alaväärtuslik toode või toodang'; Tuksam 1939: 166 Brack 'praak, -gi; kõlbmatu asi või kaup';
- Saksa leksikonid: Lübben 1888 brak 'Bruch, Riss; Gebrechen, Mangel'; wrak 'beschädigt, verdorben, untauglich'; Lübben 1888 wrake 'Prüfung u Sonderung der Waren nach ihren Güte'; wragen 'Waren auf ihre Güte untersuchen u das Schlechte aussondern'; wraker 'der Beamte, welcher die Waren auf ihre Güte prüft'; Schiller-Lübben brak 'Bruch, Riss; Gebrechen, Mangel'; wrak, wrack 'untauglich, beschädigt'; MND HW I brak 'mangelhaft, defectus'; brāke 'gebrechend, mangelnd, fehlend; Prüfung der Waren'
- Käsitlused: < kasks brak (EEW 1982: 2157); < ? Bsks braak 'Brack-' (EEW 1982: 3923); < Bsks Braak (Raun 1982: 127); < kasks wrak (SSA 3: 32); < asks wrak 'kahjustatud, riknenud, kõlbmatu' (EES 2012: 383)
- Läti keel: lt brãķis [Glück 1689/1694: par Brakku] schlechte Ware < mnd. wrak (Sehwers 1918: 84, 144); braks, brãks, brãķis das Wrack, das Untaugliche, das Nichtige < mnd. wrack 'untauglich, beschädigt' (Sehwers 1953: 15-16); brāks Auswurf; brāķis Wrack, schlechte Ware, Untaugliches < mnd. wra(c)k 'Ware, die beschädigt, verdorben, untauglich ist und daher geringer taxiert wird' (Jordan 1995: 56-57);
- Sugulaskeeled: vdj braakki praak; praak-, kasutamiskõlbmatu; vdj braakku praak-, kasutamiskõlbmatu (VKS: 169); lv brå̀i̮k vrd ee praak (Kettunen 1938: 28); lv brǭik praak; brāķis (LELS 2012: 49)
- Vt praakima1. Vrd vrakk
praht, prahi 'kaubalast' < kasks vracht 'Fracht'
- Esmamaining: Wiedemann 1869
- Murded: praht, prahi Kuu VNg Jäm Khk Kaa Emm Hää KJn; praht, prahe Tõs Khn; `prahti, prahi VNg; raht, rahi Jäm Mus KJn (EKI MK; EMS VII: 730; Saareste II: 362)
- Eesti leksikonid: Wiedemann 1869: 961 praht, prahi 'Fracht'; praht-waṅker 'Frachtwagen'; Wiedemann 1893: 871 praht, prahti, prahi 'Fracht'; praht-waṅker 'Frachtwagen'; ÕS 1980: 532 praht '(laeval) veetav kaup, last'; Mereleksikon 1996: 331 prahiraha '(hol vracht, sks Fracht)'; VL 2012 praht '(sks Fracht, hol vracht)';
- Saksa leksikonid: Lübben 1888 vracht 'Schiffsmiete, Frachtgeld; Vermietung od. Mietung des Schiffes; Befrachtung das Schiffes mit Waren'; vrachten 'den Schiffer mit Fracht versehen, ihn in sein Schiff heuern'; Schiller-Lübben vracht 'Fracht; Lohn für die Fracht'; MND HW I vracht 'Frachtgeld, -summe'; Fracht, gefrachtete Ladung
- Käsitlused: < kasks vracht ~ sks Fracht (EEW 1982: 2162); < kasks vracht 'last' (Raun 1982: 127; EES 2012: 384); < kasks vracht 'Fracht' (GMust 1948: 5, 67, 88); < kasks vracht 'laevalast' (Kõmmus 2016: 519)
- Läti keel: lt prakts, prakte Fracht (Sehwers 1953: 94);
- Sugulaskeeled: sm rahti [Agr frachtin 'laivamaksu'] tavaran kuljetus t. siitä perittävä maksu / Transport; Fracht; Frachtgut < rts frakt, fracht 'laivamaksu, rahtimaksu' (‹ kasks vracht) (SSA 3: 38); sm rahti Transport, Fracht < asks vracht 'Fracht, Ladung' ~ rts frakt 'Fracht' (Bentlin 2008: 166); lv frak̄t Fracht (Kettunen 1938: 54)
valsk, valski 'võlts, vale(lik)' < kasks valsch 'falsch'
- Esmamaining: LiiviTalu 1550
- Vana kirjakeel: (LiiviTalu 1550, ‹ EKVTS 1997: 77) Keß Wal[s]kist tunnistap; (Müller 1600-1606: 395) se|sama Oppetus on Valsck ninck Vnrecht; (Müller 1600/2007: 156) sesama on valsch ninck unrecht (1. advent 1601); (Müller 1600/2007: 254) valsche Oppetuße ollÿ errakustututh ninck erraunnututh (17.07.1603) 'väärõpetuse'; (Müller 1600/2007: 294) eth teÿe nÿ Valschiste laulate (02.09.1603) 'valesti'; (Stahl 1637: 54) wal∫ch, wal∫chi∫t 'Fal∫ch'; (Stahl 1637: 91) fal∫ch wandminne 'meineid'; (Stahl HHb II 1637: 21) ninck keela keick fal∫chit oppetu∫∫et 'vnd ∫tewre aller fal∫chen Lehr'; (Stahl HHb II 1637: 79) Sehl jures olli üx fal∫ch motte 'Es war ein fal∫cher wahn dabey'; (Stahl HHb III 1638: 38) nende fal∫chide wennade ∫ehs 'vnter den fal∫chen Brüdern'; (Göseken 1660: 285) walsk, -i 'Falsch'; (Göseken 1660: 696) walsck (vale) 'Falsch'; walsck 'Heimisch (subdolus)'; walscki süddame kaas (valelikult, silmakirjaks) 'zum Schein'; walsck usckolinne (võltsusklik) 'maulChrist'; (Göseken 1660: 407) ke walsck on (ebaaus, võlts) 'Glaubbrüchig (perfidus)'; ke walsckist meelest on (kergemeelne) 'leicht sinnig'; (Forselius 1694) walsk; (Vestring 1720-1730: 280) Walsk, -ki 'Falsch'; (Helle 1732: 203) walsk 'falsch'; (Piibel 1739) Piddago walskid uled suud kinni; (Hupel 1780: 305) walsk, -i r. 'falsch'; (Lithander 1781: 529) Walsk juusto kook 'Ein falscher Käsekuchen'; (Hupel 1818: 276) walsk, -i r. 'falsch'; (Lunin 1853: 221) walsk, -i r. 'ложный'
- Murded: valsk, `valski 'vale' Kuu Lüg; val´sk Hää JMd; valtsk VNg (EKI MK)
- Eesti leksikonid: Wiedemann 1869: 1438, 1439 wal´ks, wal´ksi (P) '= wal´sk'; wal´sk (indecl.) 'falsch'; wal´sk kaup 'Contrebande'; Wiedemann 1893: 1301 wal´sk (indecl.) (wal´ks) 'falsch'; wal´sk kaup 'Contrebande'; ÕS 1980: 771 † valsk 'võlts, valelik, petlik';
- Saksa leksikonid: Lübben 1888 valsch, vals 'falsch, nicht richtig, unecht, betrügerisch, unwahr'; Schiller-Lübben valsch, vals 'falsch, nicht richtig, unecht, nicht so, wie es sein soll'; MND HW I valsch, vals 'falsch, unrichtig, unecht, unaufrichtig; unecht, gefälscht; treulos, trügerisch'
- Käsitlused: < kasks valsch ~ sks falsch (EEW 1982: 3691); < kasks valsch (Raun 1982: 197; Ariste 1972: 92; EES 2012: 589); < kasks valsch, vals (Ariste 1940a: 110; Ariste 1963: 108; Liin 1964: 45, 65); < kasks valsch, vals 'falsch' ~ mrts falsk, falsch (Raag 1987: 339)
- Läti keel: lt val̃šķis [1638 Wall∫chkis] Fälscher, Betrüger, Heuchler < mnd. valsch (Sehwers 1918: 99, 164; Sehwers 1953: 151); valšķs heuchlerisch, falsch < mnd. valsch (Jordan 1995: 107); valšķēt Falschheit üben, sich mit Falschheit, Betrug abgeben, heucheln; lügen < mnd. valschen fälschen;
- Sugulaskeeled: sm falski [Agr] petollinen, vilpillinen, epäluotettava; väärennetty; vaarallinen / falsch, trügerisch, gefährlich < rts falsk (‹ kasks valsch, sks falsch ); is valski; krj valški, valski < sm (SSA 1: 111); lv fal̄š̀ falsch (Kettunen 1938: 54); vdj fal´šiivõi võlts, vale; фальшивый, ложный (VKS: 223)
- Vrd võlts